Advocaten doen hun best om te voorkomen dat een rechter de knoop moet doorhakken. Het is voor cliënten fijner als zij, met hulp en begeleiding van hun advocaten, zélf hun problemen kunnen oplossen. Maar soms lukt dat niet en moet de zaak worden voorgelegd aan de rechter.
Een belangrijk onderdeel van de procedure bij de rechtbank is de zitting. Voor veel cliënten is dat spannend. Want wat kan je eigenlijk van zo’n zitting verwachten? In drie kennisartikelen ga ik een antwoord geven op allerlei vragen rondom “de zitting”. Want als je weet wat je te wachten staat, dan geeft dat (zelf)vertrouwen!
In dit artikel: hoe verloopt een zitting?
Procedure bij de rechtbank
Hoe een procedure op tegenspraak verloopt, heb ik in een ander kennisartikel uitgelegd. Lees dat artikel gerust een keer door.
Voor
de zitting
Allereerst meld je je bij de ingang van de rechtbank. Daar vertelt een baliemedewerker in welke zaal de zitting plaatsvindt. Vervolgens wacht je - samen je advocaat - buiten de zittingszaal totdat de bode de zitting “uitroept”. Dit betekent dat de bode in de gang roept welke zaak er begint en wie de partijen zijn. Dat gebeurt met zo’n volume, dat deze mededeling eigenlijk niet te missen is.
Tijdens
de zitting
Daarna kunnen de partijen de zittingszaal in. De rechter en de griffier zitten dan vaak al op hun plek. De rechter zal de partijen en hun advocaten zeggen waar ze moeten zitten.
Als iedereen zijn of haar spullen heeft gepakt en klaarzit, neemt de rechter het woord. De rechter mag zelf weten hoe hij de zitting doet, maar in de praktijk zie je dat een zitting langs de volgende lijnen verloopt.
Aanwezigen nagaan
De rechter gaat eerst na wie er op de zitting zijn verschenen. Zijn de juiste partijen en hun advocaten aanwezig? De rechter stelt ook altijd zichzelf en de griffier voor.
Stukken controleren
Vervolgens neemt de rechter met de advocaten door welke stukken de rechtbank in het dossier heeft en of iedereen over deze stukken beschikt.
Inhoudelijke behandeling
Vervolgens wordt de zaak inhoudelijk behandelt. Hoe dit precies verloopt, hangt af van (de stijl en voorkeur van) de rechter.
Een paar opties zijn:
De advocaten krijgen eerst het woord
Het komt vaak voor dat eerst de advocaten het woord krijgen. Zij mogen dan omstebeurt nog wat belangrijke punten aanhalen en op elkaar reageren. Advocaten kunnen deze toelichting van tevoren op papier zetten in een zogenoemde “pleitnota”. Vervolgens stelt de rechter nog wat vragen aan de advocaten en gaat de rechter daarna met de partijen in gesprek.
De rechter stelt de advocaten vragen
Soms wil de rechter eerst vragen stellen aan de advocaten en de advocaten op korte punten op elkaar laten reageren. Aan het eind van dit “vraag- en antwoordspel”, krijgen de advocaten nog kort de gelegenheid om punten toe te lichten die nog niet aan de orde zijn gekomen. Daarna besteedt de rechter aandacht aan de partijen zelf.
Nadruk op het gesprek met partijen
Er zijn ook rechters die zich vanaf het begin meer met de partijen bezighouden. Dan begint de rechter bijvoorbeeld met de vraag: “Wat is voor u het belangrijkst in deze zaak?” Zo probeert de rechter de échte belangen in de zaak boven water te krijgen. Pas als de rechter allemaal vragen aan de partijen heeft gesteld, krijgen de advocaten het woord of stelt de rechter nog enkele vragen aan de advocaten.
Schikking beproeven
De gang op
De rechter zal ook altijd met de partijen en hun advocaten bekijken of zij toch zelf een oplossing kunnen vinden voor hun geschil. Dit wordt ook wel "schikken" genoemd. De rechter nodigt de partijen uit om de gang op te gaan, om te kijken of een schikking mogelijk is. Soms helpt de rechter dit proces iets, door wat suggesties uit te spreken of te laten doorschemeren hoe de kansen van partijen liggen.
Advocaten mogen niets zeggen over onderhandelingen
Belangrijk is om te weten dat de advocaten niets tegen de rechter mogen zeggen over de onderhandelingen. Op die manier hebben partijen de vrijheid om met elkaar voorstellen uit te wisselen, zonder dat ze bang hoeven te zijn dat de rechter de inhoud van die voorstellen zal meenemen bij zijn/haar beslissing.
Afspraken in een proces-verbaal
Als het partijen lukt om samen een oplossing te vinden, dan wordt dit door de griffier vastgelegd in het proces-verbaal. Dit is het verslag van de zitting. Zo weet iedereen wat er precies is afgesproken. Het proces-verbaal levert bovendien een executoriale titel op. Wat dat is, leg ik uit in dit artikel. Kort gezegd houdt het in dat de afspraken in het proces-verbaal direct afdwingbaar zijn.
Het laatste woord
Als partijen er samen niet uitkomen en de rechter voldoende informatie heeft om te beslissen, krijgen de partijen nog het laatste woord. Zij mogen dan nog kort iets vertellen wat ze op hun hart hebben. Een partij hoeft van deze mogelijkheid geen gebruik te maken als hij/zij dat niet wil.
Afsluiting
Na
de zitting
Na de zitting is het fijn om nog even met je advocaat na te praten. Hij/zij kan vaak wel een inschatting geven of de zitting goed is verlopen en wat de waarschijnlijke uitkomst van de procedure is.
Meestal 6 weken na de zitting, doet de rechter uitspraak. De gemotiveerde beslissing van de rechter wordt op papier gezet en aan de advocaten gestuurd. De advocaten ontvangen de uitspraak vaak een dag later per post.